Leesbaarheid staat voor hoe begrijpelijk een geschreven tekst is bij het lezen. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt tussen taal enerzijds en vorm anderzijds. Hoe leesbaar een tekst is verschilt van persoon tot persoon, er zijn wel taalniveau’s bepaald voor zowel personen die Nederlands als eerste taal spreken of anderstalig zijn. Wat is leesbaarheid en hoe bepaalt een schrijver wat ‘leesbaar’ is?
In Nederland zijn 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder die moeite hebben met lezen, schrijven en of rekenen. Dit wordt laaggeletterdheid genoemd. De taalkennis is dusdanig beperkt dat het problemen oplevert in de dagelijkse maatschappij. Er zijn vier niveaus bepaald in Nederland:
Hoewel niveau 2F wordt gehanteerd als algemeen maatschappelijk functioneel niveau wordt steeds vaker A2/1F als uitgangspunt genomen. Dit komt omdat er meer allochtonen zijn die Nederlands als tweede of derde taal spreken en niet bekend zijn met de nuances van de Nederlandse taal. Zo kunnen spreekwoorden en metaforen erg ingewikkeld zijn om te begrijpen zonder context. Nederlands als Tweede taal (NT2) is opgedeeld in:
Verschillen in opleidingsniveau spelen een rol bij het bepalen van de leesvaardigheid.
Voor teksten die gericht zijn op een specifieke doelgroep of vakgebied kun je niet zomaar standaard niveaus hanteren omdat vaktermen binnen de groep beter begrepen worden dan elders. Zo worden binnen online marketing niet alleen veel afkortingen gebruikt zoals SEO, PPC of CTR maar deze termen zijn vaak ook Engelstalig. Een hovenier zal andere termen gebruiken dan een dakdekker of een psycholoog.
Naast taalgebruik valt ook de vormgeving onder leesbaarheid. De keuze voor lettertype, font grootte, kleur en indeling dragen allemaal bij aan de leesbaarheid van een tekst. Zo kan dezelfde basistekst op verschillende manieren worden weergegeven om deze beter leesbaar te maken.